OverClocking یعنی کار کشیدن از یک سخت‌افزار بیشتر از مقداری که سازنده‌ی اون، براش اعلام کرده و روش برچسب زده. این سخت‌افزار می‌تونه CPU یا کارت گرافیک یا Ram یا هر قطعه دیگه ای باشه، که ما در مورد CPU صحبت می‌کنیم. مثلاً من الان دارم از CPU 1.0 GHz خودم به اندازه 1.16 GHz کار می‌کشم. یا مثلاً یه نفر از هاردش که UDMA 5 رو پشتیبانی می‌کنه در حالت UDMA 6 استفاده کنه .

اول از همه این سوال کاملاً منطقی پیش می‌آد که اگه میشه از از CPU مثلاً 1 گیگ به اندازه 1.16 گیگ کار کشید، چرا شرکت سازنده اون رو به عنوان 1 گیگ بفروشه؟ خب اون رو می‌کنه 1.16 و گرونتر می‌فروشه. این سوال دو تا جواب داره : 1. سرعتی که شرکت سازنده‌ی CPU مثل اینتل یا AMD روی برچسب CPU می‌نویسه، سرعتی هستش که اون CPU در اون سرعت بهترین عملکرد رو داره و در سرعت های بالاتر، عملاً مشکلاتی مثل عدم ثبات یا گرمای زیاد براش پیش میاد. 2. این که یک شرکت مثلاً تمام CPU های 1 رو تبدیل کنه به 1.2 و گرونتر بفروشه همیشه هم خوب نیست که این دلایل خاص اقتصادی داره. مثلاً تنوع محصول باید باشه. ممکنه همه‌ی مشتری ها پول CPU سریعتر رو نداشته باشن و ...

از این جواب ها میشه نتیجه گرفت که " ممکنه هر CPU رو بشه OverClock کرد. " درسته، تقریباً هر CPU رو میشه OverClock کرد. مهم اینه که تا چه اندازه ؟ این بستگی به شرایط داره. در واقع از دوتا جواب بالا، برای یک CPU ممکنه فقط یکیش درست باشه. یا یکیش نقش خیلی کمی داشته باشه.

قبل از اینکه بریم سر بحث اینکه چطور OverClocking رو انجام بدیم، دو تا چیز دیگه هم بگم :
اصلاً OverClocking چه لزومی داره ؟ OverClocking اصلاً لزومی نداره، بلکه کمی فایده داره. البته خیلی ها ممکنه به OverClocking به چشم تفریح و هیجان نگاه کنند. خیلی ها هم مطمئناً از نظر اقتصادی بهش نگاه می‌کنند. اما فایده دیگه‌ یی هم داره. فرض کنیم من از وقتی که از کامپیوترم استفاده میکنم تا حالا مثلاً حدود 100 ساعت رو صرف تبدیل فرمتهای مختلف فایلهای صوتی و تصویری به هم کرده باشم. اگه کامپیوتر من بعد از OverClocking کار تبدیل رو 10% سریعتر انجام بده من می‌تونستم در وقتم 10 ساعت صرفه‌جویی کنم. حالا اگه خیلی کارهای دیگه رو هم حساب کنیم، من الان احتمالاً یکی دو سال جوونتر بودم!! اما در کنار این فایده‌ها ممکنه ضررهایی هم داشته باشه.

یک CPU رو تا چه حدی مبشه OverClock کرد؟ این سوال جواب مشخصی نداره. مثلاً ممکنه 50 MHz یا ممکنه 350 MHz . ک املاً بستگی به شرایط داره ( البته مطمئن باشید تبدیل CPU 2 GHz به 2.6 فقط یک رویاست! ) حتی اگه من تونستم CPU خودم رو از 997 به 1185 برسونم، ممکنه شما که همین CPU رو تو سیستم خودتون دارید نتونید اون رو به 1100 برسونید یا ممکنه به راحتی تا 1200 برسونید. این شرایط چند جنبه دارند : یکی خود CPU .

سابقاً می‌شد با افزایش Mutiplier سرعت CPU رو بدون مشکلات جانبی مثل Ram و ... OverClock کرد. اما خیلی وقته که شرکت های سازنده Multiplier رو قفل میکنن و نمیشه اون رو تغییر داد یا تغییرش هم تاثیری نداره. پس اگه شنیدید که یکی گفت من PII 200 رو رسوندم به 400 یعنی 200 تا بالاتر، نگید پس من هم می‌تونم از 1700 برسونم به 1900. ضمناً مطمئنا ً CPU های یک جنس و مدل و ساخت یک کارخانه هم با هم فرقهایی دارند.

ثانیاً  MotherBoard نقش خیلی مهمی داره. بعضی از مادربرد ها به اصطلاح OverClocking-Friendly  هستند و کلاً برای OverClocking کارها ساخته شدند که بعداً میگم چه امکاناتی دارند. در هر صورت هرچه  مادربرد  شما امکانات بیشتر و پیشرفته‌ تری داشته ‌باشه طبیعتاً بهتر می‌تونید OverClocking کنید. علاوه بر  مادربرد قطعات دیگه هم نقش دارند، مثلاً قدرت تحمل فرکانس های بالاتر در RAM یا AGP یا کارت صدا و حتی مدل ها و جنس های مختلف با هم فرق دارند. یک چیز مهم دیگه، سیستم خنک‌کننده‌ی کامپیوتر شماست. وقتی یک  سی پی یو  در سرعت های بالا کار میکنه، باید ولتاژ به نسبت بالاتری بهش داد و همین ولتاژ بالاتر باعث تولید گرمای بیشتر میشه و این گرما اگه از Case بخوبی خارج نشه، میتونه باعث سوختن یا کاهش شدید عمر مفید سی پی یو بشه.

خب حالا بریم سر اینکه OverClocking رو چطور انجام بدیم. قبل از همه باید یه چیزایی رو آماده کنید یا آماده انجام یک کارهایی باشید :

راهنمای MB رو آماده کنید. اگه CPU هم راهنما یا توضیحات خاصی داره اون رو هم بیارید و هر دو رو کامل بخونید. حداقل قسمت هایی که در مورد OverClocking هستند و قسمت هایی که بعداً میگم رو بخونید.

باید بتونید وارد قسمت Setup ( بایوس ) سیستم بشید، یعنی اگه کسی براش پسورد گذاشته یا پسوردش یادتون رفته، باید اون رو Reset کنید. برای وارد شدن به بایوس باید موقع بالا اومدن سیستم کلید Del رو بزنید. در صورت لزوم باید در Case رو باز کنید. هنوز هم میشه با در آوردن باتری MB ، بایوس رو ریست کرد.

در صورت امکان و اگه Case جا داره، یک فن جدید به سیستم اضافه کنید. اگه فن CPU یی قوی‌تر از فعلی با HeatSink بزرگتر هست که روی CPU تون نصب میشه، اون رو بخرید و عوض کنید. یا بجای خریدن فن نو، حداقل فن های فعلی رو تمیز کنید و مطمئن بشید که جای درستی نصب شدن. من خودم وقتی در Case رو باز کردم، متوجه شدم که یک فن جایی نصب شده که جلوش بسته است و هوایی رو جابجا نمیکنه، این جور چیزها رو درست کنید. موقع کار کردن درون Case خیلی احتیاط کنید. حتماً قبلش دستتون رو به قاب فلزی Case بزنید و الکتریسیته‌ی ساکن رو خالی کنید.

نرم‌افزاری مثل SiSoft Sandra روی سیستم نصب کنید که بتونید اطلاعات مربوط به سخت‌افزار رو ببینید. حتماً باید دمای CPU و MB رو نشون بده. تو Setup بایوس هم قسمتی که دما رو نشون میده پیدا کنید.

سرعت CPU توسط دو چیز تعیین میشه. یکی سرعت باس سیستم یا FSB -Front side bus- و دیگری Multiplier که در FSB ضرب میشه و سرعت CPU بدست میاد. مثلاً در مورد سیستم من، FSB اون 133 MHz هستش و Multiplier اون هم 7.5 که ضربشون می‌شه 997.5 MHz یا همون یک گیگاهرتز. برای تغییر سرعت CPU باید یکی یا هر دوی این اعداد رو عوض کرد. از اونجایی که FSB علاوه بر تعیین سرعت CPU در تعیین سرعت ارتباط MB با قطعات روی درگاه PCI و AGP همچنین Ram نقش داره، پس بهترین راه اینه که Multiplier رو بیشتر کنیم. اما همونطور که گفتم مدتهاست که دیگه شرکتهای سازنده، پردازنده رو روی یک Multiplier قفل میکنند و تغییر اون دیگه تاثیری نداره. ( البته یک جا خوندم که میشه قفل CPU های AMD رو شکست ولی هیچ توضیحی راجع به ادعاش نداده بود. )

بنابراین تنها چاره‌ای که میمونه تغییر FSB هستش. برای تغییر FSB باید وارد Setup سیستم بشیم. در MB من باید وارد قسمت IWILL Smart Settings بشم. شما هم اگه راهنمای مادربوردتون رو بخونید، حتماً جاش رو پیدا می‌کنید. البته تو MB های قدیمی Multiplier رو از طریق جامپر عوض میکردن، FSB رو نمی‌دونم.

بعد از اینکه محل تعیین FSB رو پیدا کردین، کارتون شروع میشه. موقع تغییر FSB باید خیلی مراقب باشید. یک تغییر بزرگ میتونه همه چیز رو به هم بریزه و حداقلش اینه که سیستم دیگه بالا نمیاد و باید Setup رو ریست کنید ( حتماً قبل از شروع به کار، سایر تنظیمات مهم Setup رو یادداشت کنید. چون ممکنه نیاز باشه که بعد از ریست کردن، بعضی از تنظیمات رو از حالت پیش‌فرض خارج کنید. ) پس باید FSB رو کم‌کم زیاد کنید. مثلاً اولش 5 تا یا 10 تا و بعدش اگه مشکلی نبود، 2-3 تا ببرید بالا تا جایی که مشکل های کوچک کم‌کم بوجود بیان. اون وقت یکی یکی بیاریدش پایین تا مشکلی دیگه نباشه. منظورم از "نبودن مشکل" اینه که :
    1. سیستم بدون هیچ مشکلی لود بشه. بهتره یک کمی تو ویندوز کار کنید تا مطمئن بشید بعد از مدتی هنگ نمیکنه و ثبات سیستم از بین نمیره.
    2. دمای سیستم خیلی بالا نره. برای اینکه متوجه بشین بالا کجاست، قبل از زیاد کردن FSB ، چند بار دمای سیستم رو در حالات مختلف، مثلاً بعد از اجرای برنامه‌های سنگین اندازه بگیرید. بهترین کار اینه که Burn-in wizard توی SiSoftware Sandra رو سه چهار باری اندازه بگیرید تا دمای عادی و دمای حداکثر دستتون بیاد.
    3. صدای خروجی اسپیکر عجیب و غریب یا عوض نشه. و هر چیز غیرعادی دیگه ...

اما در مورد MotherBorad های OverClocking friendly ؛ مهم‌ترین چیز توی این MB ها اینه که شما می‌تونید FSB رو بدون دغدغه‌ی RAM و AGP و PCI افزایش بدید. یعنی MB فرکانس کار این قطعات رو مستقل از FSB و ثابت نگه میداره. ( در حالت عادی FSB Bus برابر نصف FSB و PCI Bus برابر یک چهارم اونه. یعنی اگه من FSB رو از 133 برسونم به 160، AGP Bus از 66 می‌رسه به 80، یعنی 14 تا بالاتر و در این صورت کارت گرافیکی من یا lazy میشه یا crazy ! ) بنابراین در این MB ها تنها مانع سر راه افزایش سرعت، دما و توان CPU هستش. البته شما هر قدر هم اون رو خنک کنید، بالاخره توان CPU حدی داره.

حالا اگه ما FSB رو تا یه جایی بردیم و مشکل بوجود اومد، تنها راه اینه که دوباره کمش کنیم ؟ باید بگم همیشه نه. در این حالت اول از همه باید بفهمید که مشکل از کدوم قطعه هستش؛ هارد، سی‌دی رام، کارت گرافیک، رم یا ... برای فهمیدن این مورد، می‌تونید از آزمون و خطا استفاده کنید، یعنی راه ‌حل هایی که میدم رو تک تک اجرا کنید و ببینید کدومشون جواب میده. یا همه رو اجرا کنید اگه مشکل حل شد، بعدش دونه دونه به حالت قبل برگردونید ببینید کجا مشکل پیدا میکنه. اما قبل از همه چیز، اگه دما خیلی بالا نیست، بهتره ولتاژ CPU یعنی CPU Vcore Settings رو خیلی آهسته زیاد کنید، شاید جواب بگیرید.

اول در مورد رم: اگه مشکل از رم باشه، یعنی رم تو فرکانس های بالاتر جواب نده، میتونید سرعت اون رو کم کنید. برای تغییر اون باید توی راهنما یا Setup بگردید. من از طریق DRAM OverClocking اون رو میتونم تغییر بدم که سه حالت Host clOverClockingk و Host clOverClockingk+33 و Host clOverClockingk-33 داره که من باید در حالت سوم یعنی -33 قرارش بدم.

دوم در مورد هارد و سی‌دی رام: اگه مشکل از جانب یکی از این دو قطعه باشه، باید PIO mode یا DMA mode اونها رو تغییر بدید و پایینتر بیارید.

در مورد PCI و AGP ، حداقل MB من چیزی مثل بالایی‌ها نداره. برای حل این مشکل ها، من گزینه ‌هایی مثل PCI Master 0 WaitState Write و AGP Master 1 WaitState Read/Write و AGP Fast Write رو غیر فعال می‌کنم که کمی تا قسمتی کارم رو راه میندازه. البته این موردها بسته به جنس و مدل MB شما ممکنه اسم دیگه‌ یی داشته باشه یا اصلاً وجود نداشته باشه. پس حتماً راهنمای MB تون رو بخونید و یا توی سایتش دنبال اطلاعات اضافی بگردید. ممکنه MB شما چیزهایی بیشتری برای تغییر داشته باشه. باید اونقدر با اینها به اصطلاح بازی کنید تا بهترین حالت از نظر سرعت و پایداری و ثبات سیستم و البته دما بدست بیاد. باز هم تاکید می‌کنم، اگه دما زیاد بالا بره، مثلاً از بین 50 و 60 درجه سانتیگراد بگذره، خطرناکه و CPU یا می‌سوزه یا عمرش کم می‌شه.

چیز مهمی که در مورد راه‌ حل های بالا باید بگم اینه که ممکنه این راه ‌حل ها جواب بدن و سیستم بدون مشکل کار کنه، اما به احتمال زیاد ارزشش رو نداره. اگه هدف شما فقط سرعت بیشتر باشه، خوب مشکلی نیست. اما اگه سیستمی با توازن بین سرعت و performance و قابلیت بیشتر میخواهید، ارزشش رو نداره که مثلاً بخاطر 20 مگاهرتز بیشتر، سرعت رم رو 33 تا ( یک کم بیشتر یا کمتر ) کاهش بدید. یا از هاردتون در حالتی پایین‌تر از چیزی که توانایی‌ اش رو داره استفاده کنید و سرعت انتقال اطلاعاتش رو کم کنید. در این حالت حتی ممکنه تاثیر افزایش سرعت از بین بره و سیستم کندتر بشه.

-----------------------------------------------------------------------  
لینک شماره 40 : http://www.cned.fr
مرکز ملی آموزش از راه دور زبان فرانسه، این مرکز بزرگترین سیستم الکترونیکی آموزش زبان فرانسه از راه دور در نوع خود میباشد. سایت وابسته به وزارت آموزش و تحقیق و امور جوانان فرانسه است و به سه زبان فرانسوی، انگلیسی و اسپانیولی در دسترس کاربران قرار گرفته است.

لیست کل یادداشت های وبلاگ